Nsogbu ebe nchekwa gị ọ bụ nkịtị? Ọ bụ naanị n'ihi na ị na-akawanye nká? Ọ̀ bụ na nsogbu achọtaghị okwu ziri ezi, ịtụgharị uche n'echiche gị, na ichefu ihe abụghị nanị akụkụ nke ịka nká? Ọ bụ oge agadi? Ọ bụghị ngwa ngwa. Anyị na-edozi ihe ndị a n'ihi na ha na-emekarị. Anyị na-emesi onwe anyị obi ike na ndị ọzọ na ọ bụghị nnukwu ihe. Anyị na-achị ọchị maka ya n'olu dara ụda mana ụjọ na-atụ anyị ma ghara etiti n'ime. Nke a abụghị ọkwa anyị na-arụ ọrụ naanị afọ 10 gara aga, ọ bụ?
Ma nke a abụghị naanị ụdị ihe “na-aka nká”. Ndị mmadụ dị ka ndị na-eto eto dị n'ime afọ 30 nwere ike ịmalite inwe nkwarụ pụtara ìhè na ọrụ ọgụgụ isi, nke gụnyere nsogbu ncheta oge dị mkpirikpi. Nke a bụ akara ịdọ aka ná ntị nke na-ekwesịghị ibelata ma ọ bụ leghara ya anya.
Mmetụta Mmetụta Na-adịghị Agbanwe
Ọdịmma ọgụgụ isi (MCI) nwere ike ma ọ bụ ọ gaghị abụ ihe mmalite nke Ọrịa Alzheimer ma ọ bụ ụdị mgbaka ndị ọzọ. Ọdịmma ọgụgụ isi (MCI) anaghị aga n'ihu mgbe niile n'ụdị ụlọnga dị iche iche. Nsogbu ebe nchekwa nwere ike ime na ọganihu dị njọ nwere ike ịkwụsị. Ma ihe mgbaàmà nke ịda mbà n'obi na ọkwa a nwere ike ịkpata nsogbu na ịrụ ọrụ na ụfọdụ ndụ kwa ụbọchị ma ọ bụ mmekọrịta. Nsogbu ncheta oge dị mkpirikpi nwere ike igbochi ịrụ ọrụ ma ọ dịkarịa ala mebie obi ike mmadụ. Mgbaàmà nke MCI nwere ike ịgụnye ndị a:
- Ichefu ihe ugboro ugboro, gụnyere ihe omume dị mkpa dị ka nhọpụta ma ọ bụ atụmatụ ọha
- Ichefu ihe na-eme n’akwụkwọ ma ọ bụ ihe nkiri, ma ọ bụ ọbụna ihe a na-ekwu banyere ya ná mkparịta ụka
- Na-enwe mmetụta nke ukwuu ime mkpebi
- Usoro nhazi siri ike iji rụzuo ọrụ ma ọ bụ ịghọta ntuziaka
- Ị na-amalite inwe nsogbu ịchọta ụzọ gị na gburugburu ebe ị maara
- Na-akpali akpali na ịmalite igosi na-esiwanye ike ikpe
- Nsogbu nchọta okwu ma ọ bụ aha (nke ezinaụlọ ma ọ bụ ndị mmekọ ya na-ahụkarị)
- Enweghi ike icheta aha mgbe eweputara ndi mmadu ohuru
- Esemokwu arụ ọrụ na ntọala mmekọrịta mmadụ na ibe ya (ndị ọzọ ama ama)
- Ịgụ otu akụkụ na idowe obere ihe
- Itufu ma ọ bụ idobe ihe ndị dị mkpa
- Kwụsị ike ịhazi ma ọ bụ hazie
- Achọrọ ịmepụta usoro ọhụrụ iji nagide nsogbu ebe nchekwa
Ugboro ole n'izu ka nke a na-eme? Ugboro ole n'ụbọchị? Kedu ihe ị chọpụtara na ị na-amalite izere n'ihi na oke ọgụgụ isi nke ihe omume ndị ahụ na-agwụ ike ma ọ bụ na-atụ ụtụ isi? Ị na-agụ obere ihe ugbu a? Ị na-ahọpụta ihe nkiri dị mfe ikiri nke ị nwere ike iso? Ị na-agba ndị ọzọ ume ka ha mee mkpebi ka ị ghara ime? Kedu usoro ị ga-eji zoo na ị na-enwe nsogbu ncheta?
Ọ bụrụ na e dugara gị ka ị kwenyere na nke a bụ akụkụ nkịtị nke ịka nká, ọ ga-abụ ihe kwere nghọta na agbahapụla gị maka nke a mere. Mana nke a abụghị ịka nká nkịtị. Ma dị ka ị ga-ahụ ka ị na-amụtakwu ihe, e nwere usoro ndụ siri ike dị maka ịgwọ mmerụ ahụ dị nro na ọrịa Alzheimer nke mbụ.
Ọrịa Alzheimer nke mbụ
Mgbe ụfọdụ, MCI na-aga n'ihu n'ime mmalite ọrịa Alzheimer ma ọ bụ dementias ndị ọzọ. Ihe dị ka 10 ruo 20%. Na akụkọ ọmụmụ ihe dị elu dị ka 23% ọganihu site na MCI ruo dementia n'ime afọ 3. Ya mere ọ bụrụ na ị nwere nke ọ bụla n'ime mgbaàmà MCI ọ dị mkpa iji ha kpọrọ ihe ihe ịrịba ama nke Ọrịa Alzheimer, otu ụdị dementia na-agụnye n'okpuru. Ọ gụnyere ihe mgbaàmà niile nke MCI yana ihe isi ike ndị ọzọ na ọrụ ọgụgụ isi gụnyere:
- Mbelata ebe nchekwa akụkọ ihe mere eme nkeonwe
- Mbelata ikike icheta ihe ndị mere na nso nso a
- Enweghi ike ịrụ mgbakọ na mwepụ uche siri ike (dịka ọmụmaatụ, ịgụta azụ site na 100 site na usoro 7s)
- Mbelata ikike ịrụ ọrụ dị mgbagwoju anya (dịka ọmụmaatụ, ịzụ ahịa, ịhazi nri abalị maka ndị ọbịa, ịkwụ ụgwọ na/ma ọ bụ ijikwa ego)
- Onye nrịanrịa ahụ nwere ike ịdị ka eweda ya ala ma wepụrụ ya, ọkachasị n'ọnọdụ mmekọrịta ọha na eze ma ọ bụ nke uche (nke onye ọ maara mara)
Gịnị kpatara nke a?
Enwere ike inwe ọtụtụ ihe kpatara mmepe nke Ọrịa Alzheimer. Ọtụtụ n'ime ọrịa Alzheimer na-abịa site na nsogbu ndụ. Ọtụtụ ndị na-arịa ọrịa Alzheimer, ọbụna ndị nwere mkpụrụ ndụ ihe nketa ya na ndị nọ n'oge na-adịghị mma nwere ike gbanwee ma ọ bụ mee ka ọganihu ha kwụsị site na iji nri ketogenic na mgbakwunye nke ihe a na-akpọ ketones exogenous.
Maka ụfọdụ ndị mmadụ, ka ụbụrụ na-etolite, ọ nweghị ike iji glucose maka ume. Ọrịa Alzheimer ka a na-akpọ Ọrịa shuga Ụdị III maka nke a. Enweghị ike iji glucose maka mmanụ ọkụ na-ebutekarị nsogbu ike nke na-abawanye neuroinflammation. Ndị mmadụ na-atụgharị gaa na nhazi nke ọma (gụọ ihe oriri na-edozi ahụ na mmanụ mkpụrụ na-adịghị egbu egbu) nri ketogenic na-ekwe ka ụbụrụ ha na-agba ọsọ na ketones. Mmanụ aṅụ ọzọ a na-agafe nguzogide insulin nke emepụtara na ụbụrụ nke mere ka ọ ghara ikwe omume mkpụrụ ndụ ụbụrụ iji glucose mee mmanụ.
Nri ketogenic bụ ntinye ọtụtụ ọkwa maka ụbụrụ
Anyị enweghị ọgwụ ọgwụ na-emetụta ọrụ ụbụrụ ndị a niile n'otu oge!
Ketones ndị a abụghị naanị mmanụ ụgbọala. Ha na-enyere aka gwọọ ụbụrụ n'ezie. Ketones na-emepụta ọnọdụ maka ihe a na-akpọ ụbụrụ-derived neurotrophic factor (BDNF) nke nwere ike ime mgbanwe na ụbụrụ dịka njikọ ndị ọzọ n'etiti synapses. Ha na-emeziwanye (na-eme ka nke) ike endogenous (na-esi n'ahụ, ọ bụghị ingested) antioxidants dị ka glutathione. Ketones na-ebelata neuroinflammation nke ukwuu. Ha na-enyere aka ịhazi neurotransmitters n'ụzọ dị mma. Ha na-eme ka akwara na-arụ ọrụ nke ọma na ọkwa akpụkpọ ahụ ma na-emepụta ike dị ukwuu na neurons site n'ịba ụba nke "batrị cell" a na-akpọ mitochondria.
A ghaghị ịhazi nri ketogenic nke ọma. Pụtara ihe na-edozi ahụ, na-enweghị mmanụ mkpụrụ nke neuroinflammatory na ọtụtụ abụba dị mma. Ha ga-enwerịrị protein zuru oke iji kwado oke uru ahụ. Ụfọdụ ndị mmadụ nwere ike ịdị mkpa iji ihe mgbakwunye ketone mee ka mmanụ ketone dị maka ọgwụgwọ na ọrụ ụbụrụ. Ma ọ bụghị mgbe niile. Nke a bụ ya mere ọ bara uru ịhụ onye na-ahụ maka nri nri ma ọ bụ ọkachamara ọzọ, dị ka m, iji nyere aka ịmepụta na nyere aka na mgbanwe na nri a.
Kedu ihe kpatara m ga-eji gbanwee nri m kama ịṅụ ọgwụ?
N'ihi na akara ala bụ na n'ime iri afọ niile Pharma nọ na-arụ ọrụ na ụdị ọrịa akwara ozi a, nsonaazụ ya adịla njọ. Anyị enweghị ndenye ọgwụ na-arụ ọrụ maka Alzheimer n'ụzọ ọ bụla bara uru nke na-atụgharị ma ọ bụ kwụsị ọganihu. Enweghị enyemaka ị ga-anwale maka MCI ma ọ bụ Ọrịa Alzheimer dị ike dị ka nri Ketogenic. Ma ọ bụ n'eziokwu na-agbanwe ndụ maka ndị nwere nsogbu neurocognitive dị ka ndị akọwara n'elu. M na-ahụ ya mgbe niile. Ndị mmadụ na-ekwu na ha nwere ụbụrụ ha nwere afọ 10 gara aga. Ha na-enwetakwu ọrụ na ụlọ na mmekọrịta, n'ihi na ụbụrụ ha na-arụ ọrụ nke ọma na ha chọrọ ma na-enwe mmasị na ya. Enweela m onye nwere MCI n'etiti afọ 40 na-ejedebe ịlaghachi n'ụlọ akwụkwọ.
Nke a ọ dabere na sayensị? Ma ọ bụ ụfọdụ ọgwụgwọ ọzọ ara ara?
Ihe akaebe na-ahụ maka ụlọ ọgwụ na nke izizi dị iji kwadoo iji nri ketogenic dị na Mbelata ọgụgụ isi dị nro na Ọrịa Alzheimer. Nnwale ụlọ ọgwụ na-eme ugbu a. N'ezie ọ dabere na sayensị.
Ọtụtụ ọmụmụ ihe ọmụmụ ekwenyela na uru ketosis na cognition na mbufụt nke sistem. N'iburu nkwusi ike na neuroinflammation ọhụrụ dị ka onye na-enye aka na-akpata ọrịa na-akpata mbelata nke ọgụgụ isi, yana mbelata sistemu sistemu nke a na-ahụ na nri ketogenic, ọ bụ ihe ezi uche dị na ya na nri a nwere ike igbu oge, meziwanye ma ọ bụ gbochie ọganihu nke mbelata ọgụgụ isi. Ọtụtụ obere ọmụmụ mmadụ egosila uru na cognition na dementia na ntinye aka nri ketogenic.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31996078/
Ogologo oge ole ka m ga-eji na-eri nri ketogenic?
Ajụjụ mbụ nke mbụ bụ ogologo oge ole ka m ga-eji nri ketogenic tupu m mara ma ọ na-arụ ọrụ maka m? Nke ahụ dịgasịkwa iche. Mana n'ozuzu, ndị mmadụ na-amalite ịhụ mgbanwe n'otú ụbụrụ ha si arụ ọrụ n'ime izu 3 ruo 6. Ọ dabere n'ókè ị nwere ọganihu na usoro ọrịa gị. Ogologo oge ole ọ ga-ewe nwere ike dabere na ị na-agbazi ụkọ nri nke nwere ike bụrụ akụkụ nke ụzọ isi nri mbụ gị. Ọ nwere ike were ọnwa 3 ruo 6 ịnwale ọgwụgwọ metabolic dị ka nri ketogenic iji kpebie ma ọ ga-abara gị uru. Ọtụtụ mgbe, ndị ahịa na-enyefe otu ọnwa dị mma, siri ike. Wee kpebie ma ha chọrọ ịga n'ihu.
Kedu ka m ga - esi malite?
Ị nwere ike ịrụ ọrụ na m ma ọ bụ ọkachamara ọzọ a zụrụ azụ ịmụta ihe ị ga-eri, otu esi emeri ihe mgbochi, na otu esi echekwa ihe mgbaru ọsọ gị. Ị kwesịrị onye maara ihe na njem gị nke ga-echebara mkpa gị n'otu n'otu echiche. Lelee mmemme ịntanetị m mere iji kuziere gị otu esi agwọ nsogbu ebe nchekwa n'onwe gị!
I nwekwara ike ịga ibe akụrụngwa m ịchọta onye ọkachamara ahụike ahụike nke nwere ike inyere gị aka na njem gị nwetaghachi ụbụrụ gị!
Ọ bụrụ na ị nwere mmasị na blọọgụ a, ị nwekwara ike ịnụ ụtọ ụfọdụ n'ime ndị ọzọ na-atụle ịrụ ọrụ cognition:
Dị ka ihe ị na-agụ na blọgụ? Chọrọ ịmụta maka webinars na-abịa, nkuzi na ọbụna na-enye nkwado na iso m na-arụkọ ọrụ maka ebumnuche ọdịmma gị? Debanye aha!
References
Davis JJ, Fournakis N, Ellison J. Ketogenic Diet maka Ọgwụgwọ na Mgbochi Dementia: Nyochaa. Akwụkwọ akụkọ Geriatric Psychiatry na Neurology. 2021;34 (1): 3-10 .
https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/0891988720901785
Needham, J. & Leonard, JM (2020). Ọrịa Alzheimer. NetCE https://www.netce.com/courseoverview.php?courseid=2076
Sukkar, SG, & Muscaritoli, M. (2021). Echiche Clinical nke nri Ketogenic Carbohydrate dị ala: Nyochaa Akụkọ. Frontiers na oriri na-edozi, 8, 642628. https://doi.org/10.3389/fnut.2021.642628
https://www.nia.nih.gov/news/half-alzheimers-disease-cases-may-be-mild
https://medicalxpress.com/news/2014-03-one-quarter-patients-mci-dementia.html
4 Comments